เหรียญกษาปณ์รัชกาลที่ 5
ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการผลิตเหรียญกษาปณ์ออกใช้ ดังนี้
1. เหรียญดีบุก พระจุลมงกุฎ - พระแสงจักร
ด้านหน้า ตราพระจุลมงกุฎประดิษฐานบนพานแว่นฟ้า กระหนาบด้วยฉัตรสองข้าง
ด้านหลัง เป็นรูปช้างยืนแท่นหันหน้าไปทางซ้ายอยู่กลางพระแสงจักร มีข้อความบอกราคาเป็นภาษาไทย "๑๖ อันเฟื้อง" เบื้องล่างเป็นอักษรจีน ด้านซ้ายเป็นเลขอารบิค 1/16 ด้านขวาเป็นอักษรโรมัน "F" หมายถึง เฟื้อง
ขอบ เรียบ
ออกใช้ พ.ศ. 2411
| ราคา | น้ำหนัก(กรัม) | เส้นผ่าศูนย์กลาง(มม.) |
| โสฬส(ดีบุก) | 7.5 | 32 |
2. เหรียญทองแดง เงิน และนิเกิล พระจุลมงกุฎ - พระแสงจักร
เฟื้อง(ทองแดง สลึง(ทองแดง)
กึ่งบาท(ทองแดง) บาท(ทองแดง)
กึ่งตำลึง(ทองแดง) ตำลึง(ทองแดง)
บาท(เงิน)
สองบาท(นิเกิล)
บาท(ทองเหลือง ไม่มีข้อมูลในตาราง)
ด้านหน้า พระจุลมงกุฎเปล่งรัศมี ประดิษฐานบนพานแว่นฟ้า มีฉัตรกระหนาบสองข้าง
ด้านหลัง เป็นรูปช้างยืนพื้นอยู่กลางพระแสงจักร รอบวงขอบมีดาวบอกราคา โดยดาวดวงหนึ่งแทนราคา 1 เฟื้อง
ขอบ มีเฟืองและไม่มีเฟือง
เป็นเหรียญตัวอย่าง ผลิตจากประเทศอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2411 แต่ไม่ได้ผลิตออกใช้
| ราคา | โลหะ | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| ไพ | ทองแดง | ไม่มีข้อมูล | 14 | - |
| เฟื้อง | ทองแดง | 1.89 | 16 | - |
| สลึง | ทองแดง | 3.23 | 20.8 | - |
| กึ่งบาท | ทองแดง | 6.34 | 25 | - |
| บาท | ทองแดง | 14.05 | 30.8 | - |
| กึ่งตำลึง | ทองแดง | 25.90 | 34 | - |
| ตำลึง | ทองแดง | 49.50 | 44 | - |
| สองไพ | เงิน | ไม่มีข้อมูล | 14 | - |
| เฟื้อง | เงิน | ไม่มีข้อมูล | 16 | - |
| สลึง | เงิน | ไม่มีข้อมูล | 20.8 | - |
| สองสลึง | เงิน | ไม่มีข้อมูล | 25 | - |
| บาท | เงิน | 15.2 | 30.8 | มีทั้งขอบเรียบและมีเฟือง |
| สองสลึง | นิเกิล | ไม่มีข้อมูล | 25 | - |
| บาท | นิเกิล | ไม่มีข้อมูล | 30.8 | - |
| สองบาท | นิเกิล | ไม่มีข้อมูล | 34 | - |
3. เหรียญเงิน พระจุลมงกุฎ - พระแสงจักร
ด้านหน้า พระจุลมงกุฎ(ไม่มีรัศมี) ประดิษฐานบนพานแว่นฟ้า มีฉัตรกระหนาบสองข้าง
ด้านหลัง เป็นรูปช้างยืนพื้นอยู่กลางพระแสงจักร รอบวงขอบมีดาวบอกราคา โดยดาวดวงหนึ่งแทนราคา 1 เฟื้อง
ขอบ มีเฟือง
ออกใช้ พ.ศ. 2412
| ราคา | น้ำหนัก(กรัม) | เส้นผ่าศูนย์กลาง(มม.) |
| เฟื้อง(เงิน) | 1.89 | 16 |
| สลึง(เงิน) | 3.82 | 19.5 |
| บาท(เงิน) | 15.1 | 31 |
4. เหรียญ ทองแดง/นิเกิล ตรา จ.ป.ร. - ช่อชัยพฤกษ์
(ทองแดง)
โสฬส(นิเกิล ปี จ.ศ.1244)
ด้านหน้า เป็นพระปรมาภิไธยย่อ จ.ป.ร. มีพระจุลมงกุฎเปล่งรัศมีอยู่เบื้องบน ริมขอบซ้ายมีคำว่า "กรุงสยาม" ริมขอบวามี "รัชกาลที่ ๕"
ด้านหลัง มีอักษรและเลขไทยบอกราคา ใต้ลงมามีเลขจุลศักราชที่ผลิต ล้อมรอบด้วยช่อชัยพฤกษ์
ขอบ เรียบ
| ราคา | โลหะ | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| โสฬส | ทองแดง | 2.5 | 20 | ปี จ.ศ. 1236 และ 1244 |
| โสฬส | นิเกิล | ไม่มีข้อมูล | 20 | ปี จ.ศ. 1236 และ 1244 |
| อัฐ | ทองแดง | 5.5 | 26 | ปี จ.ศ. 1236, 1238 และ 1244 |
| เสี้ยว | ทองแดง | 11.0 | 31 | ปี จ.ศ. 1236, 1238 และ 1244 |
| สิ้ก(ซีก) | ทองแดง | 22.0 | 39 | ปี จ.ศ. 1238 และ 1244 |
5. เหรียญ ทองแดง/โลหะขาว/เงิน/ทองคำ พระบรมรูป - ตราแผ่นดิน
บาท(ทองแดง)
บาท(โลหะขาว)
กึ่งตำลึง(ทองแดง)
กึ่งตำลึง(เงิน)
กึ่งตำลึง(โลหะขาว)
เฟื้อง(ทองคำ)
สลึง(ทองคำ)
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์เบื้องซ้าย ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศพลเรือน ริมขอบมีพระปรมาภิไธย "สมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว"
ด้านหลัง เป็นตราแผ่นดิน ริมขอบซ้ายมีคำว่า "กรุงสยาม" ริมขอบขวา "รัชกาลที่ ๕" ริมขอบล่างมีข้อความบอกราคา และเหรียญที่ผลิตตั้งแต่ปี ร.ศ. 120 (พ.ศ. 2444) จะมีเลขไทยบอกปี ร.ศ. ที่ผลิตอยู่ด้วย
ขอบ มีเฟือง
ออกใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2419 (ร.ศ. 95) เหรียญเงินมีส่วนผสม เงิน 90% ทองแดง 10%
| ราคา | โลหะ | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| เฟื้อง | เงิน | 1.87 | 16 | ปี ร.ศ. ไม่มี, 120-127 |
| สลึง | เงิน | 3.75 | 21 | ปี ร.ศ. ไม่มี, 120-123, 125-127 |
| บาท | เงิน | 15 | 31 | ปี ร.ศ. ไม่มี, 120-126 |
| บาท | ทองแดง | ไม่มีข้อมูล | 31 | ไม่มี ร.ศ. |
| บาท | โลหะขาว | ไม่มีข้อมูล | 31 | ไม่มี ร.ศ. |
| กึ่งตำลึง | ทองแดง | 25.5 | 37 | ไม่มี ร.ศ. เป็นเหรียญตัวอย่างปี 2420 |
| กึ่งตำลึง | เงิน | 30.0 | 37 | ไม่มี ร.ศ. เป็นเหรียญตัวอย่างและขัดเงา ปี 2540 |
| กึ่งตำลึง | โลหะขาว | ไม่มีข้อมูล | 37 | ไม่มี ร.ศ. |
| เฟื้อง | ทองคำ | 2.15 | 16 | ปี ร.ศ. ไม่มี, 123, 127-129 |
| สลึง | ทองคำ | ไม่มีข้อมูล | 20.3 | ปี ร.ศ. 127 |
6. เหรียญกษาปณ์ที่ระลึก เงิน เสด็จเยี่ยมโรงกระสาป และ ไฟใหม้โรงกระสาป
เสด็จเยี่ยม
ไฟไหม้
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์เบื้องซ้าย ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศพลเรือน ริมขอบมีพระปรมาภิไธย "สมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว"
สำหรับเหรียญเสด็จเยี่ยมโรงกระสาป เบื้องซ้ายพระบรมรูปมีคำว่า "โรงกระสาป" เบื้องขวามีเลขไทยบอกศักราช "๑๑๖"
ส่วนเหรียญไฟไหม้ เบื้องซ้ายพระบรมรูปมีคำว่า "ไฟไหม้" เลขไทยบอกศักราช "๑๑๖" เบื้องขวามีคำว่า "โรงกระสาป"
ด้านหลัง เป็นตราแผ่นดิน ริมขอบซ้ายมีคำว่า "กรุงสยาม" ริมขอบขวา "รัชกาลที่ ๕" ริมขอบล่างมีข้อความบอกราคา "บาท หนึ่ง"
ขอบ มีเฟือง
ออกใช้ พ.ศ. 2440
| ราคา | โลหะ | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| บาท | เงิน | 15 | 31 | เสด็จเยี่ยมโรงกระสาป |
| บาท | เงิน | ไม่มีข้อมูล | 31 | ไฟไหม้โรงกระสาป |
7. เหรียญทองแดง พระบรมรูป - พระสยามเทวาธิราช
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์เบื้องซ้าย ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศ มีพระปรมาภิไธย "จุฬาลงกรณ์ ป.ร." อยู่ริมขอบซ้าย และ "พระจุลจอมเกล้าเจ้ากรุงสยาม" อยู่ริมขอบขวา
ด้านหลัง เป็นรูปพระสยามเทวาธิราชประทับนั่ง พระหัตถ์ซ้ายทรงธารพระกร พระหัตถ์ขวาทรงท้าวขอบโล่ รอบวงขอบมีอักษรบอกราคา เบื้องล่างเป็นเลขบอกศักราช
ขอบ เรียบ
ส่วนผสม ทองแดง 95% ดีบุก 4% สังกะสี 1%
ออกใช้ พ.ศ. 2430
| ราคา | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| โสฬศ(โสฬส) | 2.5 | 20 | ปี จ.ศ. 1249, ร.ศ. 109(ผลิต 10.24 ล้าน หน้า-หลัง ตรงกัน), 118, 124 |
| อัฐ | 5.67 | 24 | ปี จ.ศ. 1249, ร.ศ. 109(ผลิต 10.24 ล้าน), |
| เซี่ยว(เสี้ยว) | 11.34 | 30 | ปี จ.ศ. 1249, ร.ศ. 109(ผลิต 5.12 ล้าน หน้า-หลัง ตรงกัน), 114, 115, |
8. เหรียญทองแดง พระบรมรูปพระพักตร์ตรง - พระสยามเทวาธิราช
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ พระพักตร์ตรง ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศทหารมหาดเล็ก มีพระปรมาภิไธย "จุฬาลงกรณ์ ป.ร." อยู่ริมขอบซ้าย และ "พระจุลจอมเกล้าเจ้ากรุงสยาม" อยู่ริมขอบขวา
ด้านหลัง เป็นรูปพระสยามเทวาธิราชประทับนั่ง พระหัตถ์ซ้ายทรงธารพระกร พระหัตถ์ขวาทรงท้าวขอบโล่ รอบวงขอบมีอักษรบอกราคา "หนึ่ง เซี่ยว" เบื้องล่างเป็นเลขบอก ร.ศ. "๑๒๔"
ขอบ เรียบ
เป็นเหรียญตัวอย่าง ผลิตจากประเทศอังกฤษ
| ราคา | โลหะ | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| เซี่ยว(เสี้ยว) | ทองแดง | 11.9 | 31 | - |
9. เหรียญทองคำ ทศ พิศ พัดดึงส์
หมายเหตุ น้ำหนักบนรูปกับในตารางไม่ตรงกัน
ด้านหน้า เป็นตราพระมหามงกุฎยอดเปล่งรัศมี มีฉัตรกระหนาบสองข้างอยู่ในวงกรอบ
เหรียญ ทศและพิศ มีลายกระหนกอยู่ระหว่างฉัตรและยอดพระมหามงกุฎ
ส่วน พัดดึงส์ มีลายกระหนกอยู่ทั้งในและนอกฉัตร
ด้านหลัง เป็นรูปช้างยืนแท่นหันหน้าไปทางซ้ายยืนอยู่กลางพระแสงจักร
ขอบ มีเฟือง
ออกใช้ พ.ศ. 2437
พัดดึงส์(32 อันเป็น 1 ชั่ง) มึค่า 10 สลึง หรือ 1 ตำลึงจีน
พิศ(20 เหรียญเป็น 1 ชั่ง) มีค่า 4 บาท หรือ 1 ตำลึง
ทศ(10 เหรียญเป็น 1 ชั่ง) มีค่า 8 บาท หรือ 2 ตำลึง
| ราคา | น้ำหนัก(กรัม) | เส้นผ่าศูนย์กลาง(มม.) | หมายเหตุ |
| พัดดึงส์ | 1.98 | 15 | - |
| พิศ | 4.10 | 16 | - |
| ทศ | 7.43 | 22 | - |
10. เหรียญนิเกิล ช้างสามเศียร - ช่อชัยพฤกษ์
ด้านหน้า รูปช้างสามเศียร เบื้องบนมีข้อความ "สยามอาณาจักร" เบื้องล่างบอกปี ร.ศ. "ศก ๑๑๖" ริมขอบซ้ายขวาเป็นช่อชัยพฤกษ์
ด้านหลัง มีเลขไทยบอกราคา เบื้องบนมีอักษรบอกราคา ริมขอบซ้ายขวาเป็นช่อชัยพฤกษ์
ขอบ เรียบ
ส่วนผสม ทองแดง 75% นิเกิล 25%
ออกใช้ พ.ศ. 2441
| ราคา(สตางค์) | กรัม | มม. | ผลิต | หมายเหตุ |
| 2 1/2 | 2.0 | 16 | 5,080,138 | - |
| 5 | 3.0 | 20 | 5,080,238 | - |
| 10 | 4.0 | 22 | 3,810,178 | - |
| 20 | 6.5 | 25 | 3,126,300 | - |
11. เหรียญเงิน พระบรมรูป - พระนารายณ์ทรงสุบรรณ
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์เบื้องซ้าย ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศทหารมหาดเล็ก มีพระปรมาภิไธย "จุฬาลงกรณ์" อยู่ริมขอบซ้าย และ "บรมราชาธิราช" อยู่ริมขอบขวา
ด้านหลัง เป็นรูปพระนารายณ์ทรงครุฑจับนาค เบื้องบนมีข้อความ "สยามรัฐ ร.ศ. ๑๒๖" โดยมีเลข "๔๐" อยู่เหนือ ร.ศ. ริมขอบซ้ายขวามีอักษรบอกราคา "บาท" และ "หนึ่ง"
ขอบ มีเฟือง
เป็นเหรียญตัวอย่าง
| ราคา | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| บาท | 15 | 31 | - |
12. เหรียญเงิน พระบรมรูป - ตราไอราพต
สลึง
สองสลึง
บาท(ร.ศ. 127)
บาท(ร.ศ. 129)
ด้านหน้า พระบรมรูป ร. 5 ครึ่งพระองค์ ผินพระพักตร์เบื้องซ้าย ทรงฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศทหารมหาดเล็ก มีพระปรมาภิไธย "จุฬาลงกรณ์" อยู่ริมขอบซ้าย และ "สยามินทร์" อยู่ริมขอบขวา มีชื่อผู้แกะสลักแม่แบบตัวจิ๋ว "A. Patey" ย่อมาจาก Augustes Patey
ด้านหลัง เป็นรูปไอราพต เบื้องซ้ายมีข้อความ "สยามรัฐ" เบื้องขวามีอักษร "รศ." และเลขบอกปี เบื้องล่างมีข้อความบอกราคา
ขอบ มีเฟือง
| ราคา | กรัม | มม. | หมายเหตุ |
| สลึง | 3.75 | 20 | ปี ร.ศ. 128 |
| สองสลึง | 7.23 | 25.4 | ปี ร.ศ. 128 |
| บาท | 15 | 30 | ปี ร.ศ. 127(มีทั้ง A. Patey อยู่ซ้าย และ ขวา), 129 |
13. เหรียญ ทองแดง นิเกิล และทองคำ ตราอุณาโลม - พระแสงจักร
1 สต. (ทองคำ)
5 สต. (ทองคำ)
10 สต. (ทองคำ)
ด้านหน้า รูปอุณาโลม ด้านซ้ายมีข้อความ "สยามรัฐ" ด้านขวามีคำว่า "สตางค์" เบื้องล่างเป็นเลขไทยบอกราคา
ด้านหลัง เป็นรูปจักร 8 กลีบ ริมขอบในมีเลขไทยบอกปี ร.ศ. (เฉพาะปี 127 มีอักษร "ร.ศ." ด้วย)
ขอบ เรียบ
ส่วนผสม เหรียญ 1 สตางค์ ทองแดง เป็น ทองแดง 75% นิเกิล 25%
เหรียญ 5 และ 10 สตางค์ นิเกิล เป็น นิเกิล 100%
ออกใช้ พ.ศ. 2451
| ราคา(สตางค์) | โลหะ | กรัม | มม. | วงใน(มม.) | หมายเหตุ |
| 1 | ทองแดง | 5.0 | 22.5 | 6 | ปี ร.ศ. 127(ผลิต 17 ล้าน), 128(ผลิต 0.15 ล้าน), 129(ผลิต 9 ล้าน) |
| 5 | นิเกิล | 2.0 | 17.5 | 4 | ปี ร.ศ. 127(ผลิต 7 ล้าน), 128(ผลิต 4 ล้าน), 129(ผลิต 4 ล้าน) |
| 10 | นิเกิล | 3.5 | 20.0 | 5 | ปี ร.ศ. 127(ผลิต 7 ล้าน), 129(ผลิต 7 ล้าน) |
| 1 | ทองคำ | ไม่มีข้อมูล | 22.5 | ไม่มีข้อมูล | ปี ร.ศ. 127 |
| 5 | ทองคำ | ไม่มีข้อมูล | 17.5 | ไม่มีข้อมูล | ปี ร.ศ. 127 |
| 10 | ทองคำ | ไม่มีข้อมูล | 20 | ไม่มีข้อมูล | ปี ร.ศ. 127 |
ที่มา:
1. หนังสือเหรียญกษาปณ์ กรุงรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2325 - 2525 โดย กรมธนารักษ์
2. หนังสือ เหรียญกษาปณ์ไทย พ.ศ. 2550 โดย วีรชัย สมิตาสิน
3. คู่มือการประมูล ชุดพิพิธภัณฑ์ "วิวัฒนาการเงินตราไทย" พ.ศ. 2550 โดย บจก.เอื้อเสรี คอลเลคติ้ง
4. เว็บ http://thaicoin-homevason99.com/
